مقدمه
شهرستان خرم‌بید در شمال استان فارس، به‌ویژه منطقه دهبید، از دیرباز به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم تولید سنگ ساختمانی در ایران شناخته می‌شود. وجود معادن غنی سنگ مرمریت در این منطقه باعث شده است که نام دهبید در سطح ملی و بین‌المللی مترادف با کیفیت و زیبایی سنگ‌های ساختمانی باشد. این معادن نه‌تنها در ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی منطقه نقش اساسی دارند، بلکه به صادرات غیرنفتی کشور نیز کمک چشمگیری می‌کنند.
در میان شرکت‌های فعال در این حوزه، شرکت تعاونی مهرگستر خرم‌بید به‌عنوان بهره‌بردار چهار معدن سنگ مرمریت در شهرستان، جایگاه ویژه‌ای دارد و با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و نیروهای متخصص، توانسته است سهم قابل توجهی در استخراج، فرآوری و عرضه این سنگ ارزشمند ایفا کند.
ویژگی‌های زمین‌شناسی و علمی مرمریت دهبید
سنگ مرمریت نوعی سنگ آهکی دگرگون‌شده است که طی میلیون‌ها سال در اثر فشار و دما به وجود آمده است. مرمریت‌های منطقه دهبید به دلیل خلوص بالای کربنات کلسیم، رنگ روشن و یکنواختی قابل توجهی دارند.
ویژگی‌های شاخص مرمریت دهبید:
- رنگ‌بندی منحصربهفرد: عمدتاً در طیف کرم روشن، کرم طلایی و بژ.
- تراکم بالا و جذب آب پایین: این ویژگی موجب دوام بیشتر در شرایط مختلف آب‌وهوایی می‌شود.
- صیقل‌پذیری عالی: سطحی براق و آینه‌ای ایجاد می‌کند که جذابیت معماری را دوچندان می‌سازد.
- مقاومت فشاری مناسب: قابلیت استفاده در فضاهای پرتردد مانند کف‌سازی و نمای ساختمان.
به دلیل این خصوصیات، مرمریت دهبید از جایگاهی ویژه در بازارهای داخلی و خارجی برخوردار است و به‌ویژه در پروژه‌های لوکس ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع سنگ مرمریت دهبید
معادن شهرستان خرم‌بید به دلیل گستردگی و تنوع لایه‌ها، انواع مختلفی از مرمریت را عرضه می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- مرمریت دهبید کرم روشن: پرکاربردترین نوع که به‌خاطر رنگ خنثی و آرام‌بخش، در فضاهای داخلی بسیار محبوب است.
- مرمریت دهبید طلایی: با رگه‌های طلایی و زیبا، مناسب برای پروژه‌های لوکس و دکوراسیون داخلی.
- مرمریت دهبید زنجیره‌ای (فسیلی): دارای فسیل‌ها و الگوهای طبیعی که جلوه‌ای منحصربهفرد ایجاد می‌کند.
- مرمریت دهبید صلصالی: سنگی با رگه‌های متنوع که در طراحی‌های مدرن مورد توجه معماران است.
فرآوری و ارزش افزوده
فرآیند استخراج سنگ از معدن تا رسیدن به بازار شامل مراحل متعددی است:
- استخراج بلوک‌های سنگی با روش‌های نوین که باعث کاهش آسیب‌دیدگی و افزایش راندمان می‌شود.
- برش اولیه در کارخانه‌های مجهز با استفاده از قله‌برها و اره‌های سیمی.
- صیقل و پرداخت برای دستیابی به سطحی براق و بدون خط و خش.
- کنترل کیفی دقیق به‌منظور جداسازی سنگ‌های درجه یک برای صادرات و مصرف داخلی.
این زنجیره باعث ایجاد ارزش افزوده قابل توجه نسبت به فروش خام سنگ می‌شود و سودآوری بیشتری برای منطقه و کشور به همراه دارد.
جایگاه اقتصادی و صادراتی مرمریت دهبید
ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ ساختمانی جهان، سهم قابل توجهی از صادرات خود را مدیون معادن استان فارس و به‌ویژه دهبید است.
مرمریت دهبید به دلیل کیفیت بالا و شباهت به برخی سنگ‌های مطرح جهانی، در بازارهای بین‌المللی بسیار پرتقاضا است. کشورهای هدف صادراتی این سنگ شامل چین، ترکیه، ایتالیا، کشورهای حوزه خلیج فارس و برخی کشورهای اروپایی هستند.
صادرات این محصول علاوه بر ارزآوری، باعث شناساندن توانمندی‌های معدنی ایران در سطح جهانی شده و جایگاه کشور را در صنعت سنگ ارتقا داده است.
نقش شرکت تعاونی مهرگستر خرم‌بید
شرکت تعاونی مهرگستر خرم‌بید با بهره‌برداری از چهار معدن فعال در شهرستان، یکی از پیشگامان این صنعت محسوب می‌شود. این شرکت با به‌کارگیری ماشین‌آلات پیشرفته، نیروهای متخصص و مدیریت علمی توانسته است:
- راندمان استخراج را افزایش دهد.
- ضایعات سنگی را کاهش دهد.
- کیفیت نهایی محصولات را به استانداردهای جهانی نزدیک کند.
همچنین این مجموعه با ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم برای صدها نفر در منطقه، نقش بسزایی در توسعه اجتماعی و اقتصادی خرم‌بید ایفا کرده است. چشم‌انداز شرکت نیز حرکت به‌سمت فرآوری‌های پیشرفته‌تر، توسعه صادرات و حضور پررنگ‌تر در بازارهای جهانی است.
جمع‌بندی
معادن سنگ مرمریت دهبید، به‌عنوان یکی از ذخایر ارزشمند معدنی ایران، نه‌تنها در صنعت ساختمان کشور جایگاه ویژه‌ای دارند بلکه به‌عنوان برندی جهانی شناخته می‌شوند. ویژگی‌های منحصربهفرد این سنگ، آن را به یکی از محبوب‌ترین انتخاب‌ها برای معماران و طراحان داخلی بدل کرده است.
شرکت تعاونی مهرگستر خرم‌بید نیز با بهره‌برداری علمی و اصولی از معادن این منطقه، توانسته است گامی مهم در جهت شکوفایی اقتصادی و ارتقای جایگاه مرمریت دهبید در سطح جهانی بردارد. تداوم سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و توجه به توسعه پایدار می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر برای این صنعت رقم بزند.
ماخذ
- جعفری، م. (۱۳۹۶). زمین‌شناسی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- نصیری، الف. و همکاران (۱۳۹۸). “بررسی ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی سنگ‌های مرمریت استان فارس”. مجله علوم زمین ایران، ۲۹(۴)، ۵۱–۶۸.
- وزارت صنعت، معدن و تجارت (۱۴۰۰). گزارش سالانه وضعیت معادن و صنایع معدنی ایران. تهران: دفتر آمار و اطلاعات.
- کریمی، ح. (۱۴۰۱). “بررسی جایگاه صادراتی سنگ‌های ساختمانی ایران با تأکید بر مرمریت دهبید”. نشریه مهندسی معدن و زمین‌شناسی کاربردی، ۱۵(۲)، ۱۱۲–۱۲۵.
- Ashmole, I., & Motloung, M. (2008). Dimension Stone: The Latest Trends in Exploration and Production Technology. Proceedings of the International Conference on Surface Mining, Johannesburg.
- Lazzarini, L. (2013). Marble and Stone in Architecture: Properties, Use and Conservation. Springer, Berlin.
- United Nations Industrial Development Organization (UNIDO). (2019). Stone Sector in Iran: Opportunities and Challenges. Vienna.
- World Marble and Stones Report (2022). Global Dimension Stone Market Trends and Forecasts 2022–۲۰۳۰. Milan: IMM Carrara.